Bij GameChangers helpen we ouders en jongeren omgaan met overmatig gamen en schermgebruik. Maar verslaving stopt niet bij schermen. Om te begrijpen hoe gameverslaving en middelengebruik op elkaar lijken en hoe we preventief kunnen ingrijpen, gingen we in gesprek met Luc Rombaut, oprichter van Drugstories.
Wie is Luc Rombaut?
Luc heeft met zijn organisatie al meer dan 200.000 jongeren, ouders en leerkrachten bereikt met interactieve sessies over verslaving en preventie. Vanuit zijn jarenlange ervaring als alcohol- en drugscoach deelt hij zijn inzichten over hoe verslaving ontstaat, hoe onze hersenen reageren op prikkels en wat we kunnen doen om problematisch gedrag te voorkomen.
Ondanks dat de samenleving minder stigmatiserend is, blijft er onbegrip over verslavingen, vooral het verschil tussen drugs en alcoholgebruik.
🎥 Bekijk hier ons volledige gesprek:
Zijn games en schermgebruik verslavend?
Wanneer we spreken over verslaving, denken de meeste mensen meteen aan middelen zoals alcohol of drugs. Maar games, sociale media en zelfs eten kunnen ook verslavend werken. Wat ze gemeen hebben, is dat ze ons beloningssysteem in de hersenen activeren, waardoor we telkens opnieuw dat fijne gevoel willen ervaren.
🧐 Verslaving is vaak een symptoom van dieperliggende problemen; men moet leren omgaan met onderliggende emoties en stress.
Luc legt uit dat niet iedereen verslavingsgevoelig is, maar dat stress, verveling en psychologische kwetsbaarheid een grote rol spelen. Jongeren zoeken vaak ontsnapping of bevestiging in gamen, waardoor ze vatbaar worden voor overmatig gebruik.
Niet elk kind dat veel gamet, is verslaafd. Gamen kan ook positieve effecten hebben, zoals het versterken van cognitieve vaardigheden, sociale interactie en creativiteit. Het wordt pas problematisch wanneer het andere belangrijke levensaspecten verdringt, zoals school, slaap en sociale contacten.
Welke signalen wijzen op verslaving of problematisch gamen of schermgebruik?
Volgens Luc en GameChangers zijn er enkele duidelijke signalen die erop wijzen dat gamen problematisch kan worden:
- Verwaarlozing van basisbehoeften (minder slapen, maaltijden overslaan)
- Weinig interesse in offline sociale activiteiten of vroegere hobby’s
- Sterke emotionele reacties (boosheid, stress) als gamen wordt beperkt
- Gamen als enige vorm van ontspanning of copingmechanisme
Verslaving is inderdaad iets dat zich opbouwt. Er is ook geen enkele drug die ervoor zorgt dat je van de eerste keer verslaafd bent. Zo werkt dat niet. Maar wat wel kan gebeuren is bijv. stel dat je heel verlegen bent en je durft nooit iemand aanspreken en je drinkt een paar pinten of je neemt een xtc-pil, en plots gaat er een wereld open: kan je vlot babbelen en durf je mensen aanspreken. Dan kan die ervaring er wel voor zorgen dat je de volgende keer dat je in die omstandigheden zit weer gaat verlangen om iets te gaan gebruiken. Want je hebt het niet zelf gedaan, die drug heeft het voor jou gedaan als het ware. Dus heeft dat een beetje gefaciliteerd. Hetzelfde als een drug je helpt om je stress om te buigen naar tot rust komen.
Ouders hoeven niet meteen in paniek te raken als hun kind veel speelt, maar een open gesprek voeren en grenzen stellen is belangrijk om overmatig gamen te voorkomen.
Hoe kunnen ouders helpen bij verslaving?
Tijdens lezingen op scholen over verslaving vraag ik aan de kinderen hoe lang ze op hun smartphone gebruiken en ook of er thuis regels bestaan. En het aantal uren dat kinderen hun telefoon per dag gebruiken is rechtevenredig met of ze al dan niet regels hebben thuis. Hoe minder regels thuis, hoe meer schermtijd. Want die kinderen kunnen daar gewoon niet mee om, dat is gewoon superverslavend. Dus daar ligt ook een grote verantwoordelijkheid bij de ouders. Maar vaak zijn die ouders zelf ook schermverslaafd, waardoor het lastig is om het goede voorbeeld te geven.
Luc en ik delen enkele praktische tips die ouders kunnen helpen bij het begeleiden van hun kinderen:
- Toon interesse in de games die je kind speelt en praat erover
- Bied alternatieven: stimuleer offline hobby’s, sport of sociale activiteiten
- Stel vragen in plaats van te verbieden: toon begrip en zoek samen naar balans
- Gebruik de stoplichtmethode: onderscheid gezond gamen (groen), risicovol gamen (oranje) en problematisch gamen (rood)
Luc benadrukt dat schermen en games op zich niet het probleem zijn. Vaak zijn ze een manier om onderliggende stress, angsten of onzekerheden te maskeren. Als ouder kan je helpen door samen met je kind te reflecteren over waarom gamen zo’n grote rol speelt in hun leven.
Wat kun je zelf doen als je merkt dat gamen of schermgebruik een probleem wordt?
Volledige onthouding wordt soms als noodzakelijk gezien voor verslaving, maar bij gedragsverslavingen zoals gamen en schermgebruik is leren omgaan belangrijker. Schermen kun je nameljk vandaag niet vermijden; het is deel van onze digitale samenleving.
Als je zelf merkt dat je te veel tijd besteedt aan gamen en het moeilijk vindt om te minderen, zijn er een paar stappen die je kan nemen:
- 🕹️ Evalueer je gewoontes: schrijf een week lang op hoe vaak je gamet en wat je voelt voor en na het spelen. Dit helpt je inzicht te krijgen in je gedrag.
- 📉 Stel realistische doelen: in plaats van radicaal te stoppen, kun je beginnen met je speeltijd te beperken of pauzes in te bouwen.
- 💡 Zoek alternatieve activiteiten: vind iets wat je net zo enthousiast maakt als gamen, zoals sporten, muziek of een creatieve hobby.
- 🗣️ Praat erover: bespreek je zorgen met iemand die je vertrouwt, zoals een vriend, ouder of begeleider. Je hoeft het niet alleen te doen.
- 🚀 Gebruik hulpmiddelen: er bestaan apps en tools die je helpen je schermtijd te beperken en bewuster om te gaan met gamen.
- 🤝 Zoek ondersteuning: als gamen een negatieve impact heeft op je dagelijkse leven en je er zelf niet uitkomt, kan begeleiding door een professional helpen.
Verslaving is geen zwakte, maar een signaal dat er iets anders speelt. Door jezelf beter te begrijpen en bewuste keuzes te maken, kun je de controle terugnemen en een betere balans vinden.
Het herstellen van richting en waarden in het leven kan helpen bij het terugdringen van afhankelijkheid van verslavende middelen.
💡 Meer weten? Bekijk ons volledige gesprek en ontdek hoe je preventie actief kunt inzetten in je gezin of professionele omgeving.
🗣️ Wens je persoonlijke ondersteuning? Ontdek onze laagdrempelige coaching en neem contact op!
